Paradontoza – czym jest i jak się objawia?

Jama ustna człowieka jest miejscem do życia dla ponad 700 gatunków bakterii. Większość z nich spełnia pożyteczne funkcje dla organizmu i nie zagraża naszemu zdrowiu. Niestety, zdarzają się wśród nich czarne owce, które przyczyniają się do szkodliwych infekcji w obrębie jamy ustnej. Jedną z takich chorób jest paradontoza. Nieleczona, może doprowadzić do rozchwiania zębów, a nawet ich utraty. Jak wygląda paradontoza, jakie są jej objawy i w jaki sposób ją leczyć?

Co to jest paradontoza?

Paradontoza, potocznie nazywana zapaleniem przyzębia, to choroba infekcyjna dotykająca tkanek przyzębia, które otaczają, utrzymują i chronią zęby, takich jak dziąsła, cement korzeniowy, kość wyrostka zębodołowego i ozębna. Paradontoza charakteryzuje się stanem zapalnym tkanek przyzębia, co w konsekwencji prowadzi do ich destrukcji. Zniszczenie elementów podtrzymujących zęby skutkuje ich rozchwianiem, a także utratą.

Za stan zapalny tkanek przyzębia odpowiedzialne są bakterie płytki nazębnej i kamienia nazębnego. Bakterie osadzają się na powierzchni zębów oraz powodują patologiczne zmiany w szczelinie dziąsłowej, czego konsekwencją jest zanik kości i rozchwianie zębów. Warto zauważyć, że na postępującą paradontozę wpływ ma kondycja układu immunologicznego. Dobrze działający układ odpornościowy może poradzić sobie nawet z poważnym zapaleniem dziąseł.

Paradontoza jest schorzeniem, które dotyka dużej części populacji, ponieważ związana jest z nieprawidłową higieną jamy ustnej. Przyczyn choroby upatruje się również w czynnikach genetycznych – osoby, których bliscy zmagają się z zapaleniem przyzębia, są bardziej narażone na zachorowanie. Paradontoza dotyka częściej kobiety w ciąży i osoby młode.

Paradontoza to schorzenie, która może rozwijać się w odmienny sposób i dotykać różnych grup ludzi. Możemy wyróżnić następujące rodzaje choroby:

1. Paradontoza typowa – najczęstsza forma, która rozwija się stopniowo i postępuje w miarę upływu czasu.
2. Paradontoza gwałtownie postępująca – przebiega nad wyraz szybko i gwałtownie, atakując tkanki przyzębia i powodując obfite krwawienie.
3. Paradontoza młodzieńcza – atakuje osoby młodsze i może prowadzić do utraty zębów.
4. Paradontoza przedpokwitaniowa – występuje u osób przed osiągnięciem wieku dojrzewania.

Przyczyny i początki paradontozy

Główną przyczyną paradontozy jest niewłaściwa profilaktyka i higiena jamy ustnej. Stan zapalny w obrębie dziąseł jest idealnym miejscem do rozwoju różnych patogenów. Dochodzi do niego, gdy zapominamy o prawidłowym szczotkowaniu zębów, nie dbamy o zdrowie w obrębie jamy ustnej lub nie chodzimy regularnie do dentysty. Stan zapalny dziąseł jest pierwszym etapem w rozwoju paradontozy – bakterie mnożą się, a później atakują tkanki przyzębia, co prowadzi do ich degradacji, a w konsekwencji do rozchwiania zębów oraz ich utraty.

Inne przyczyny paradontozy mogą mieć swoje źródło w czynnikach zewnętrznych, chorobach, problemach z układem immunologicznym oraz mieć podłoże genetyczne. Możemy wyróżnić następujące przyczyny paradontozy:

• palenie tytoniu,
• cukrzyca,
• choroby układu odpornościowego,
• zła dieta,
• nadmierne spożywanie alkoholu,

Jak wygląda paradontoza i jakie są jej objawy?

Początki paradontozy należy upatrywać w zapaleniu dziąseł oraz nieświeżym oddechu. Dziąsła stają się opuchnięte i zaczerwienione, ale nie pojawiają się jeszcze dolegliwości bólowe, dlatego wiele osób ignoruje początkowe objawy. Na tym etapie rozwój paradontozy może być skutecznie zahamowany przez leczenie stomatologiczne. Nie każde zapalenie dziąseł musi przerodzić się w paradontozę, ale długotrwałe stany zapalne należy skonsultować z lekarzem!

Kolejnym etapem w rozwoju paradontozy jest krwawienie z dziąseł. Wielu dentystów podkreśla, że uporczywe krwawienie w obrębie jamy ustnej jest stanem alarmującym i nie powinno być bagatelizowane. Gdy paradontoza zaczyna postępować, mogą pojawić się dolegliwości bólowe, co jest związane z degradacją tkanki przyzębia – zęby tracą swoje umocowanie, a rzucie i spożywanie pokarmów zaczyna sprawiać ból. W kolejnym etapie następuje recesja dziąseł, a korzenie zębowe zostają odsłonięte.

Zaawansowana paradontoza charakteryzuje się luźnymi zębami, a w najgorszym wypadku ich utratą.

Czy paradontozę można wyleczyć?

Paradontoza jako choroba jest wyleczalna, jeżeli mamy do czynienia z pierwszym stadium schorzenia, czyli z zapaleniem dziąseł. Leczenie będzie miało charakter nieinwazyjny (brak operacyjnej ingerencji w organizm człowieka). W takiej sytuacji wystarczy przeprowadzić zabieg usunięcia kamienia nazębnego. Stomatolog powinien również pouczyć pacjenta, w jaki sposób poprawnie dbać o higienę jamy ustnej, aby uniknąć poważnych dolegliwości w przyszłości.

Zaawansowana paradontoza jest stanem nieodwracalnym. Leczenie poważnych zmian wywołanych przez chorobę będzie wymagało interwencji chirurgicznej.

Czy paradontoza jest zaraźliwa?

Paradontoza nie jest chorobą stricte zakaźną! Stan zapalny tkanek przyzębia wywoływany jest przez bakterie i patogeny, które osadzają się na zębach i atakują dziąsła. Warto jednak zaznaczyć, że bakterie mogą być przenoszone podczas wymiany śliny, na przykład w trakcie pocałunków. Należy zadbać o prawidłową higienę jamy ustnej, aby zminimalizować to ryzyko.

Czy paradontoza to choroba dziedziczna?

Paradontoza jest chorobą dziedziczną, dlatego osoby, których bliscy cierpią na to schorzenie, powinny w szczególności zadbać o prawidłową higienę jamy ustnej, a ewentualne objawy skonsultować z lekarzem. Właściwa profilaktyka pozwoli na uniknięcie choroby lub zatrzyma jej rozwój. Dobrą praktyką jest regularne przeprowadzanie zabiegu usunięcia kamienia nazębnego, który można wykonać bezpłatnie raz w roku w ramach świadczenia stomatologicznego, przysługującego pacjentom ubezpieczonym w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Sposoby leczenia paradontozy

Leczenie paradontozy zależy od stadium, w jakim znajduje się choroba. Pierwszym etapem jest zazwyczaj zapalenie dziąseł, które można leczyć metodami nieinwazyjnymi. Dentysta wykonuje zabieg usunięcia kamienia nazębnego. Zabieg wykonuje się różnymi metodami:

• Skaling (metoda laserowa lub za pomocą ultradźwięków),
• mechaniczne lub chemiczne usuwanie kamienia nazębnego,
• metody pomocnicze (piaskowanie, polerowanie, fluoryzacja).

Pamiętaj, że osoby ubezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia mają prawo wykonać raz w roku bezpłatny zabieg usunięcia kamienia nazębnego!

Zaawansowana paradontoza wymaga poważniejszych interwencji. Stomatolog usuwa zawartość w kieszonkach zębowych za pomocą specjalnego urządzenia, celem wyczyszczenia ich z zalegających tam bakterii i drobnoustrojów. Zabieg odbywa się przy znieczuleniu miejscowym. Jeżeli zapalenie przyzębia jest bardzo poważne, konieczna będzie interwencja chirurgiczna. Chirurg stomatolog może zdecydować się na:

• oczyszczenie kieszonek zębowych za pomocą metody chirurgicznej,
• cofnięcie recesji dziąseł i przywrócenie ich do stanu pierwotnego,
• przeprowadzenie operacji płatowych,
• dokonanie korekty chirurgicznej zębów lub dziąseł.

W leczeniu paradontozy można zastosować protezy i implanty, w celu uzupełnienia ubytków powstałych wskutek przebytej infekcji. Leczenie implantologiczne będzie jednak możliwe, dopiero gdy stan pacjenta się ustabilizuje i wejdzie w stadium remisji (ustanie krwawienie dziąseł lub inne symptomy choroby). Zastosowanie implantów ma pozytywny wpływ na samopoczucie i samoocenę pacjentów, którzy cierpią na paradontozę. Warto pamiętać, że prawidłowa higiena jamy ustnej po zabiegu implantologicznym jest niezbędna dla powodzenia leczenia i uniknięcia powikłań!

Leczenie antybiotykiem przy paradontozie budzi dyskusje w środowisku medycznym. Antybiotyk nie stanowi podstawy leczenia przy zapaleniu przyzębia, ale zaleca się jego stosowanie, gdy pacjent boryka się z ostrymi objawami choroby – wysoką gorączką, ropieniem z dziąseł, odwodnieniem czy uporczywym bólem. Nie zaleca się stosowania antybiotykoterapii wśród pacjentów, którzy cierpią na problemy z układem immunologicznym.

Paradontoza – leczenie domowe

Domowe leczenie paradontozy to przede wszystkim dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej! Właściwa profilaktyka znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na zapalenie przyzębia. Oto dobre praktyki w codziennej pielęgnacji jamy ustnej, których stosowanie pomoże Ci przeciwdziałać paradontozie:

1. Myj zęby szczoteczką o miękkim włosiu, która nie podrażnia dziąseł.
2. Używaj uzupełniająco szczoteczek międzyzębowych i nici dentystycznych.
3. Stosuj pasty do zębów i płyny do płukania jamy ustnej, które są bogate we fluor oraz dodatki antyseptyczne.
4. Pij napary ziołowe, które mają właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne (m.in. szałwia, czystek, rumianek, kora dębu).
5. Ogranicz spożywanie alkoholu i palenie papierosów.
6. Postaw na profilaktykę i regularnie badaj stan dziąseł i zębów!

Ryzyko paradontozy jest większe u osób, które cierpią na problemy układu immunologicznego. Właściwa dieta i suplementacja może wzmocnić Twoją odporność i zmniejszyć ryzyko choroby. Warto włączyć do swojej diety:

• produkty bogate w witaminę C, E oraz beta-karoten,
• spożywać pokarmy bogate w kwasy omega-3, witaminę D i wapń,
• ograniczyć ilość cukrów prostych w diecie, alkohol i papierosy.

Stosowanie domowych sposobów leczenia stanów zapalnych (soda oczyszczona, czosnek, cebula) czy leczenie paradontozy octem jabłkowym może przynieść chwilową ulgę, ale nie wyleczy nas całkowicie. Niepokojące objawy związane z zapaleniem dziąseł powinny być natychmiast skonsultowane z lekarzem!

Jak zapobiegać paradontozie?

Prawidłowa higiena jamy ustnej jest najlepszą metodą, która skutecznie zapobiega powstawaniu i rozwojowi paradontozy. Warto zwracać uwagę na różne dolegliwości w obrębie jamy ustnej, takie jak ból i krwawienie dziąseł. Nie bagatelizuj tych objawów! Kontrola i profilaktyka są najskuteczniejszym narzędziem w walce z chorobą.

Regularna kontrola stanu dziąseł i zębów u lekarza stomatologa, pozwala na szybkie wykrycie paradontozy i przeprowadzenie leczenia. Warto przypomnieć, że we wczesnym stanie choroby przeprowadza się zabiegi nieinwazyjne, które cechują się dużą skutecznością. Należy zadbać o cykliczne usuwanie kamienia nazębnego, który jest odpowiedzialny na rozwój paradontozy.

Dbanie o zdrowie i zbilansowaną dietę jest bardzo pomocne w walce z paradontozą. Dobrze działający układ odpornościowy poradzi sobie ze wczesnym stadium choroby i nie dopuści do jej nasilenia. Paradontoza to choroba dziedziczna, dlatego osoby będące w grupie ryzyka powinny szczególnie zadbać o swoje zdrowie i kontrolować stan jamy ustnej u stomatologa.

Zaawansowana paradontoza może prowadzić do utraty zębów, dolegliwości bólowych, problemów z przeżuwaniem pokarmu oraz pogorszenia estetyki twarzy. Długotrwałe stany zapalne w obrębie jamy ustnej zwiększają ryzyko chorób serca, zawałów, udarów czy miażdżycy. Paradontoza ma również związek z takimi chorobami jak nadciśnienie, Alzheimer i może być niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Jeżeli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, zgłoś się jak najszybciej do lekarza!

Bibliografia

1. Jańczuk Z., Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011. ISBN 978-83-200-4371-6.
2. Górska R., Choroby przyzębia – Klasyfikacja 2017, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.
3. Berns J., Choroby przyzębia. Informacje dla pacjentów, Wydawnictwo Kwintesencja, Warszawa 2002.
4. Kwon T., Lamster IB., Levin L., Current Concepts in the Management of Periodontitis, Int Dent J. 2021 Dec;71(6):462-476. doi: 10.1111/idj.12630. Epub 2021 Feb 19. PMID: 34839889; PMCID: PMC9275292.