Kwasowa erozja szkliwa jest coraz częstszym powodem uszkodzeń i ubytków zębowych, niepróchnicowego pochodzenia. To proces polegający na stopniowym osłabianiu i ścieraniu powierzchni zębów przez działanie kwasów pochodzących z diety (przede wszystkim słodkich napojów, soków i energetyków), środowiska lub problemów zdrowotnych. Jak przeciwdziałać “zmękczaniu” szkliwa i skutecznie zapobiegać postępowaniu kwasowej erozji?
Czym jest kwasowa erozja szkliwa?
Kwasowa erozja szkliwa to poważny problem stomatologiczny, który polega na stopniowym niszczeniu twardych, zmineralizowanych tkanek zębów pod wpływem długotrwałego działania kwasów pochodzenia wewnętrznego i zewnętrznego lub czynników chelatujących. W odróżnieniu od bakteryjnego pochodzenia próchnicy, kwasy oddziałują na szkliwo w sposób chemiczny, obniżając naturalne pH jamy ustnej. Pod wpływem działania kwasów dochodzi do „rozmiękczania” powierzchni szkliwa, w konsekwencji czego tkanki zmieniają swoje właściwości fizyczno-chemiczne.
Erozja zębów niemal zawsze wiąże się ze ścieraniem ich powierzchni. Zmiękczenie szkliwa powoduje, że utrata tkanki przebiega szybciej, co może wynikać zarówno z kontaktu zębów podczas gryzienia i żucia, jak i z nieprawidłowych nawyków, takich jak zaciskanie zębów na przedmiotach czy zgrzytanie zębami. Niewłaściwe działania zapobiegawcze mogą prowadzić do znacznej utraty szkliwa, a w bardziej zaawansowanych przypadkach także zębiny, co skutkuje obniżeniem wysokości zgryzu, pogorszeniem wyglądu, nadwrażliwością zębów, a nawet problemami z miazgą zębową.
Uszkodzone szkliwo – przyczyny
Przyczyny kwasowej erozji szkliwa są różnorodne i obejmują zarówno czynniki wewnętrzne (endogenne), jak i zewnętrzne (egzogenne). Czynnikami endogennymi erozji zębów są kwasy związane z zespołami chorobowymi, takimi jak:
- Zaburzenia odżywiania – Bulimia i anoreksja mogą prowadzić do erozji szkliwa z powodu częstych wymiotów, które narażają zęby na działanie kwasu żołądkowego.
- Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do ust uszkadza szkliwo, zwłaszcza na zębach trzonowych, prowadząc do ubytków zwanych perimolysis.
- Niedobór śliny – choroby i leki, które zmniejszają ilość śliny, osłabiają jej ochronne działanie, sprzyjając erozji szkliwa.
- Astma i leki przeciwastmatyczne – mogą zwiększać ryzyko refluksu, co pośrednio prowadzi do uszkodzenia szkliwa przez kwasy.
Czynniki egzogenne kwasowej utraty szkliwa mają związek przede wszystkim z rodzajem spożywanego jedzenia oraz napojów, oraz dodatkowo:
- Kwaśne napoje i pokarmy – regularne spożywanie napojów gazowanych, soków owocowych, win i cytrusów obniża pH w jamie ustnej, przyspieszając erozję szkliwa.
- Leki – niektóre leki, takie jak witaminy w tabletkach musujących czy aspiryna, mogą mieć działanie kwasowe, co przyczynia się do degradacji szkliwa.
- Napoje izotoniczne i energetyczne – Popularne wśród sportowców, mają niskie pH, co uszkadza szkliwo podczas częstego spożycia.
- Środowisko zawodowe – praca w miejscach o wysokim stężeniu kwasów w powietrzu (np. przemysł chemiczny) może prowadzić do erozji szkliwa przez bezpośredni kontakt z kwaśnymi oparami.
- Złe nawyki higieniczne – mycie zębów tuż po spożyciu kwaśnych pokarmów lub napojów może przyspieszać uszkodzenie szkliwa.
Erozja szkliwa – leczenie
Leczenie erozji szkliwa zależy od stopnia uszkodzeń. W początkowych stadiach, lekarz stomatolog prawdopodobnie zaleci stosowanie past z wysoką zawartością fluoru, które wzmacniają szkliwo i zapobiegają dalszym ubytkom. Dodatkowo, 4-krotnie w roku zaleca się lakierowanie zębów preparatem fluorkowym. Gdy szkliwo jest uszkodzone, pacjent powinien korzystać ze szczoteczki o miękkim włosiu, oraz nabrać nawyku płukania zębów specjalistycznymi preparatami tuż po jedzeniu. W zaawansowanych przypadkach dentysta może zastosować materiały kompozytowe lub licówki, aby odbudować zniszczone powierzchnie zębów. Ważne jest także profilaktyka – unikanie kwaśnych pokarmów i napojów oraz prawidłowa higiena jamy ustnej, aby chronić szkliwo przed dalszą erozją.
Bibliografia:
- https://www.nstomatologia.pl/wp-content/uploads/2023/08/ns_2023_003-009.pdf
- https://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/pdf-180475-101035?filename=Wystepowanie%20erozji.pdf
- https://www.umw.edu.pl/sites/default/files/stomatologia/files/k-fita-streszczenie.pdf
- http://www.dentalforum.ump.edu.pl/uploads/2015/1/89_1_43_2015.pdf
