Próchnica to schorzenie, które występuje w obrębie jamy ustnej. Atakuje tkanki, takie jak szkliwo, zębina i miazga, a nieleczona – może prowadzić do utraty całego zęba. Statystyki pokazują, że z próchnicą zmaga się około 90% ludzi na całym świecie. Jest to spowodowane głównie przez niewłaściwą higienę jamy ustnej i spożywanie zbyt dużej ilości cukrów. Jak zatem rozpoznać próchnicę we wczesnym etapie, aby skutecznie jej przeciwdziałać?
Próchnica – etapy
Próchnica rozwija się stopniowo, atakując poszczególne części zęba. Nie należy zwlekać, ponieważ późniejsze stadia próchnicy są trudniejsze do wyleczenia i mogą rodzić poważne powikłania – z usunięciem chorego zęba włącznie. Wczesne zdiagnozowanie problemu i właściwa profilaktyka pozwalają uniknąć nieprzyjemnego zabiegu u stomatologa.
Rozpoznajemy kilka etapów powstawania próchnicy. Są to:
- próchnica początkowa,
- próchnica w szkliwie (powierzchniowa),
- próchnica w zębinie,
- próchnica głęboka (dotykająca miazgi zębowej),
- ropień i ewentualna utrata zęba.
Na czym polega próchnica początkowa?
Na początkowym etapie próchnica atakuje szkliwo. Na powierzchni zębów – w postaci białych plamek – pojawia się płytka nazębna, która świadczy o utracie niezbędnych minerałów, takich jak wapń i fluor. Stanowi ona idealne środowisko dla rozwoju drobnoustrojów. Bakterie, metabolizujące cukry, wytwarzają kwas, co rozpoczyna proces demineralizacji szkliwa, czyli jego osłabienie.
Próchnica początkowa to pierwsze stadium zmian, które obniżają kondycję naszych zębów. Na szczęście na tym etapie może być skutecznie zahamowana, dzięki produktom bogatym we fluorek, właściwemu szczotkowaniu zębów oraz używaniu płynów do płukania jamy ustnej i nici dentystycznej.
Jeżeli zaobserwowałeś u siebie pierwsze objawy próchnicy, skontaktuj się ze stomatologiem, aby dobrać odpowiednie środki zapobiegawcze.
Próchnica powierzchniowa – objawy
Jeżeli nie wprowadzimy odpowiedniej profilaktyki, próchnica rozwinie się, doprowadzając do dalszej degradacji szkliwa, które utraci zdolność do odbudowy w procesie remineralizacji. Na zębie pojawią się lekkie ubytki i przebarwienia. W tym etapie nie odczuwamy jeszcze dolegliwości bólowych, ale zęby stają się wrażliwsze na pokarm i napoje.
Próchnica w zębie – czyli uszkodzenie zębiny
Kolejny etap ma miejsce, gdy próchnica przeniknie do zębiny, czyli tkanki między szkliwem a miazgą zębową. Powstają wtedy charakterystyczne czarne plamy i większe ubytki. Próchnica w zębie zwykle wiąże się z dolegliwościami bólowymi, występującymi podczas jedzenia i picia. A tym etapie nie unikniemy wizyty u stomatologa, który zatrzyma postępujące zmiany i założy plombę, aby odbudować ząb i nie dopuścić do jego dalszej degradacji.
Jak wygląda próchnica miazgi zębowej?
Próchnica głęboka to zaawansowane stadium, które dotyka miazgi zębowej, czyli tkanki wypełniającej wnętrze zęba. Jest to miejsce silnie ukrwione, gdzie występuje wiele zakończeń nerwowych. Gdy próchnica zaatakuje miazgę zębową, może pojawić się zapalenie, a w konsekwencji ropień. Ten etap charakteryzuje się niezwykle silnym, trudnym do wytrzymania bólem, promieniującym często na całą szczękę.
Próchnica miazgi zębowej wymaga interwencji stomatologicznej w postaci leczenia endodontycznego, popularnie zwanego „leczeniem kanałowym”. Dentysta usuwa miazgę z kanałów korzeniowych zęba, oczyszcza je z bakterii i innych pozostałości oraz wypełnia specjalne do tego przygotowanym preparatem.
Utrata zęba i inne powikłania
W wyniku zaawansowanej próchnicy może pojawić się ropień, infekcja kości, a także inne poważne schorzenia, takie jak sepsa i choroby układu krążenia, mózgu czy nerek. Ząb, trwale zniszczony przez próchnicę, należy niezwłocznie usunąć.
Próchnica zatrzymana
Gdy proces demineralizacji szkliwa i niszczenia zębów zostanie opanowany, mamy do czynienia z próchnicą zatrzymaną. W wyniku zmiany warunków w obrębie jamy ustnej próchnica przestaje się rozwijać. Stan ten można osiągnąć dzięki zmianie nawyków żywieniowych, poprzez eliminację słodyczy i napojów zawierających cukier, poprawę higieny lub usunięcie zainfekowanego zęba.
W jaki sposób przeciwdziałać powstawaniu próchnicy?
Istnieje wiele skutecznych metod zapobiegania próchnicy, które warto zastosować we wczesnych etapach choroby. Do najpopularniejszych zaliczymy:
- regularną higienę jamy ustnej,
- rezygnację z produktów bogatych w cukry proste,
- zbilansowaną dietę,
- picie dużej ilości wody,
- ograniczenie używek, takich jak alkohol i papierosy,
- cykliczne wizyty u dentysty.
Bibliografia
- Jańczuk Z., Kaczmarek U., Lipski M., Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Zarys kliniczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014.
- Jańczuk Z., Szymaniak E., Próchnica zębów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1994.
- Piątkowska D., Kompendium próchnicy zębów, Med Tour Press International Wydawnictwo Medyczne, 1999.
