„Najpiękniejszy makijaż, jaki możesz nosić, to uśmiech” – powiedziała kiedyś Audrey Hepburn i trudno się z nią nie zgodzić. Piękny uśmiech to przede wszystkim zdrowe zęby, a te wymagają pielęgnacji i właściwej profilaktyki. W innym wypadku narażone są na uszkodzenia i nieprzyjemne dolegliwości. Jedną z przyczyn powstawania ubytków w zębach jest kwasowa erozja szkliwa, która może dotknąć każdego z nas. Z czym wiąże się uszkodzenie szkliwa i jak sobie z nim radzić?
Na czym polega erozja szkliwa?
Szkliwo to tkanka twarda, która pokrywa zęby i chroni je przed uszkodzeniami i działaniem czynników zewnętrznych. Strukturę szkliwa tworzy hydroksyapatyt – minerał odpowiadający za niezwykłą twardość szkliwa i jego wytrzymałość.
Uszkodzenie szkliwa następuje w wyniku stopniowej utraty tkanek twardych szkliwa. Proces erozji szkliwa polega na demineralizacji – szkliwo, pozbawione substancji i minerałów, ulega erozji, co prowadzi do zmniejszenia jego wytrzymałości i gęstości. Całkowita utrata szkliwa prowadzi do dolegliwości bólowych i zwiększa ryzyko ubytków. Przyczyną erozji szkliwa są substancje kwasowe, które występują w pożywieniu lub powstają w wyniku chorób w obrębie jamy ustnej.
Jakie są przyczyny erozji szkliwa?
Kwasowa erozja szkliwa to proces, w którym substancje kwasowe niszczą szkliwo, co w konsekwencji prowadzi do erozji zębów i powstawania ubytków. Utrata szkliwa nie następuje w wyniku działania bakterii i drobnoustrojów – odpowiedzialne za ten stan rzeczy są kwasy obecne w jamie ustnej. Możemy wyróżnić dwie grupy kwasów: zewnątrzpochodne i wewnątrzpochodne.
Kwasy zewnątrzpochodne są składnikiem pożywienia, które wchodzi w skład naszej diety. Niektóre produkty lub posiłki mogą posiadać pH o odczynie kwasowym – niebezpieczny dla naszego szkliwa jest poziom poniżej 4,5. Częste spożywanie takich produktów spowoduje, że substancje trawienne zawarte w naszej ślinie nie poradzą sobie z neutralizacją kwasowego pH, a kwas, zalegający w jamie ustnej, uszkodzi szkliwo na zębach. Źródłem kwasów zewnątrzpochodnych są:
- cytrusy i soki owocowe,
- napoje gazowane,
- napoje energetyczne i izotoniki,
- białe wino,
- ocet winny,
- sosy i marynaty (w szczególności sos winegret),
- owoce (m.in. jabłka, porzeczki, maliny, wiśnie, czereśnie),
- warzywa (m.in. pomidory, szparagi, brukselka, brukiew).
Kwasy wewnątrzpochodne pojawiają się w jamie ustnej w wyniku choroby. Szkliwo ulega zniszczeniu, ponieważ kwasy żołądkowe dostają się do ust, co prowadzi do postępującej erozji zębów, próchnicy i ubytków. W wyniku niektórych chorób zaburzony zostaje proces produkcji śliny, która nie radzi sobie z neutralizowaniem kwasowego pH. Ślina traci również właściwości remineralizacyjne, co pogłębia proces erozji szkliwa. Częste wymioty, znaczne odwodnienie, choroba alkoholowa i stosowanie leków psychotropowych, które zmniejszają wydzielanie śliny, może również prowadzić do utraty szkliwa. Wyróżniamy następujące czynniki wewnątrzpochodne:
- refluks i zgaga,
- zaburzenia i choroby psychiczne (anoreksja i bulimia),
- cukrzyca,
- suchość jamy ustnej,
- alkoholizm,
- niewłaściwa dieta.
Uszkodzone szkliwo – najczęstsze objawy
Erozja szkliwa powoduje wiele nieprzyjemnych objawów i dolegliwości. Utrata szkliwa jest stanem nieodwracalnym, dlatego tak istotna jest prawidłowa higiena jamy ustnej, właściwe nawyki żywieniowe i profilaktyka. W wyniku uszkodzenia szkliwa mogą pojawić się przebarwienia, zmiany w strukturze zęba w postaci ubytków, nadmierna kruchość zębów i dolegliwości bólowe, które wymagają interwencji stomatologicznej. Do najczęstszych objawów kwasowej erozji szkliwa należą:
- nadwrażliwość na ciepłe i zimne substancje,
- przebarwienia zębów,
- powstawanie ubytków,
- zmniejszenie zębów,
- dolegliwości bólowe.
Jak leczyć erozję szkliwa?
Utrata szkliwa jest stanem nieodwracalnym, a leczenie poważnych skutków kwasowej erozji szkliwa odbywa się w gabinecie stomatologicznym. Warto zatem zadbać o prawidłową higienę jamy ustnej i zbilansowaną dietę, aby odpędzić widmo wizyty u lekarza. Przede wszystkim należy stosować produkty bogate we fluor, wapń i środki remineralizujące, które zapobiegają zniszczeniu szkliwa. Dobrą praktyką są również okresowe zabiegi fluoryzacji dla wzmocnienia szkliwa.
Przy poważniejszych objawach należy udać się do lekarza stomatologa, który sprawdzi stan szkliwa i przeprowadzi odpowiednie leczenie. Dentysta wypełni ubytki specjalnym kompozytem (tzw. plomba). Leczenie erozji szkliwa może opierać się również na lakierowaniu i lakowaniu zębów oraz stosowaniu wkładek i licówek. Jeżeli czujesz dolegliwości bólowe, nie odkładaj wizyty u stomatologa – uszkodzone szkliwo może przyczynić się do utraty zęba!
Jak zapobiegać kwasowej erozji szkliwa?
Zmiany powstałe wskutek uszkodzenia szkliwa na zębach są niestety nieodwracalne. Dlatego tak ważna jest profilaktyka! Oto najważniejsze zasady, których stosowanie pomoże Ci zapobiec utracie szkliwa i erozji zębów:
- Unikaj nadmiernego spożywania produktów o niskim pH, takich jak napoje gazowane, cytrusy, soki owocowe, białe wino itd.
- Spożywaj owoce w całości, aby wzmocnić produkcję śliny, która neutralizuje kwasowe pH.
- Po posiłku przepłucz usta wodą lub płynem wzbogaconym o substancje bogate we fluor, wapń i hydroksyapatyt.
- Nie myj zębów od razu po spożyciu kwaśnego pokarmu, bo może to spowodować uszkodzenie szkliwa. Odczekaj 30 minut i wyszczotkuj zęby szczoteczką o miękkim włosiu.
- Używaj produktów wzmacniających szkliwo i korzystaj z zabiegów dentystycznych.
- Postaw na profilaktykę i regularnie badaj stan szkliwa u stomatologa.
Bibliografia
- Ilewicz L., Materiały do wypełnień we współczesnej dentystyce odtwórczej, Bielsko-Biała 2003, s. 102-104, ISBN 83-88778-38-2.
- Kaczmarek U., Woźniak J., Sołtan E., Wilk-Sieczak B., Sommer-Szelepin E., Nawyki dietetyczne i higieniczne dzieci z erozjami zębów, Prz Stomatol Wieku Rozw 2001 (1):22-5.
- Boteon AP., Dos Santos NM., Lamana LDBK., Rosa IMB., Di Leone CCL., Caracho RA., Carvalho TS., Honório HM., Rios D., Erosion-inhibiting and enamel rehardening effects of different types of saliva, Arch Oral Biol, 2023 Oct;154:105755. doi: 10.1016/j.archoralbio.2023.105755. Epub 2023 Jun 22. PMID: 37437423.
